Een hefboom, hoe werkt dat precies? En waar worden hefbomen gebruikt op de boerderij? Een hefboom is een instrument om gemakkelijk zware lasten met een kleine macht te verplaatsen. Je kan met een beperkte kracht zware karweien uitvoeren. Dat is handig in de tuin, maar zeker en vast ook op de boerderij. Denk maar aan fruitbakken of diervoeder vervoeren met een kruiwagen. De kruiwagen is een hefboom.
Een hefboom bezit altijd de volgende onderdelen: een steunpunt (S), macht (M), een last (L), een lastarm (l) en een machtarm (m). We gebruiken hier even de kruiwagen om de verschillende onderdelen toe te lichten.
- De hefboom draait altijd rond een vast punt. Dat is het steunpunt. Bij de kruiwagen is dat het wiel.
- De last is dan het voorwerp dat in de kruiwagen ligt, zoals het fruit of het hooi.
- De kracht waarmee je handen de kruiwagen optillen, is de macht.
De grootte van de machtarm en de lastarm bepalen hoe zwaar de inspanning is. Als de lastarm kleiner is dan de machtarm, is er winst aan macht. Je moet minder kracht uitoefenen dan de last groot is. Zo kan je zwaardere dingen dragen. Je kan dus veel meer gewicht vervoeren met een kruiwagen dan je met je handen kunt optillen. En dat allemaal dankzij het principe van de hefboom! Onderaan vind je een tekening die duidelijk de verschillende onderdelen van een hefboom toont, toegepast op de kruiwagen.
Ook Sofie van de Biezenhoeve vertelt dat ze het hefboomprincipe vaak toepast op haar melkveebedrijf. Als er kinderen op bezoek komen, laat ze hen altijd eens experimenteren. Ze toont bijvoorbeeld hoe je met de kruiwagen het voeder van de silo naar de eetplaats van de koeien kan verplaatsen, en ook de riek en de schop worden er vaak voor gebruikt.
En wat vraagt nu het meeste kracht om een kruiwagen te vervoeren? Wanneer je gewicht dicht bij het wiel of net veraf van het wiel ligt? Heb je minder pijn aan je rug als je de riek of de schop hoger of net lager vasthoudt? Je kan het zelf uittesten bij een bezoekje aan de Biezenhoeve. Vandaag krijgt Sofie gelukkig ook heel wat hulp van tractors en machines die deze taken kunnen overnemen.
Bij snoeiwerk gebruik je een tang, en ook dat is een hefboom. De lengte van de machtarm bepaalt hoe dik de takken mogen zijn die je wil snoeien. Of wat dacht je van een hamer of nijptang om makkelijk houten kisten of afsluitingen te herstellen? Allemaal hefbomen!
Extra’s
Wil je graag nog een paar voorbeelden zien? Bekijk dit filmpje en dit filmpje van Schooltv over hefbomen.
Wil je nog meer informatie en lesmateriaal over de hefboom? Dat kan! We verzamelden de interessantste lessen voor je op de website van School@Platteland.
